Miesiąc wrzesień br. związany był z opuszczeniem (na chwilę) Archiopactwa Cystersów w Jędrzejowie (o badaniach zeszłorocznych pisałem już wcześniej, o tegorocznych napiszę za jakiś czas) i przeniesieniem się do innego klasztoru, tym razem położonego w innej części kraju – w południowo-zachodniej Wielkopolsce. A mowa oczywiście o Opactwie Benedyktynów, nie tak dawno uznanym za pomnik historii.
Benedyktyni przybyli do Lubinia ok. 1070 roku z opactwa św. Jakuba w Leodium – obecnie Liege w Belgii. Zostali oni sprowadzeni przez komesa Michała z rod Awdańców. Wokół opactwa rozwinęła się wieś, która była własnością klasztoru aż do konfiskaty majątku przez rząd pruski w 1797 r.
Zespół klasztorny, pierwotnie romański powstał na przełomie XI/XII wieku. Za faktycznego fundatora opactwa uznaje się króla Bolesława Śmiałego. Po pożarze ponowna fundacja miała miejsce za czasów Bolesława Krzywoustego. Niewielki kościół otoczony murem z basztami i fosą został rozbudowany w 2. poł. XII w. przez dostawienie od zachodu masywu wieżowego. W XIII i XIV wieku klasztor dotykany był przez katastrofy związane z walkami wewnętrznymi miedzy rodami wielkopolskimi. W wieku XV ma miejsce przebudowa gotycka, natomiast w XVIII stuleciu pojawiają się również elementy barokowe w ramach odbudowy po zawiłych wydarzeniach poprzedniego stulecia.
Pierwsze badania archeologiczne na terenie opactwa miały miejsce w 1975 roku, natomiast w latach 1978-1994 zespół klasztorny badany był przez zasłużonych dla tego miejsca archeologów Zofię i Stanisława Kurnatowskich. Wieloletnie prace wykopaliskowe przyczyniły się do poszerzenia wiedzy o dziejach klasztoru lubińskiego. O ich wynikach można przeczytać w literaturze oraz na stronie opactwa. Na następne prace badawcze trzeba było poczekać aż 25 lat…
Badania archeologiczne w 2019 roku związane były z modernizacją systemu grzewczego klasztoru i były skupione głównie na terenie ogrodów klasztornych. Mimo ograniczeń związanych z pracą w wykopach liniowych udało się zarejestrować m.in. lico fundamentu gotyckiego muru obwodowego w miejscu niewielkiej furtki. W tym miejscu przeprowadzono rury, aby nie uszkodzić zabytkowej konstrukcji. W fundamencie muru zarejestrowano nieliczne fragmenty ceramiki, datowane na wiek XV. Tak też z całą pewnością należy datować owy mur.
Dla zainteresowanych dziejami Klasztoru Benedyktynów w Lubiniu zapraszam do odwiedzenia tego pięknego miejsca, a poniżej przedstawiam wybraną literaturę… w oczekiwaniu na powrót do prac badawczych na terenie tegoż opactwa 🙂
Kurnatowska, Z. (red.) Opactwo benedyktyńskie w Lubiniu. Pierwsze wieki istnienia, Poznań 1996
