Witaj w pierwszym wpisie na ArcheoBlogu.
Nazywam się Jakub Drgas, jestem archeologiem i badaczem architektury. Prowadzę pracownię badań archeologicznych i architektonicznych oraz dokumentacji cyfrowej ARCHINFO.
Na tym blogu będę dzielić się wynikami badań prowadzonych przez pracownię oraz różnymi ciekawostkami. Zapraszam również do zapoznania się z ofertą zaprezentowaną na stronie firmy.
W tym wpisie chciałbym podsumować miniony rok prezentując wybrane obiekty i stanowiska, które w 2018 roku były przedmiotem badań pracowni.
Jędrzejów – Klasztor oo. Cystersów
Latem 2018 roku prowadziliśmy badania archeologiczne w związku z remontem zabytkowej XVIII-wiecznej dzwonnicy oraz muru obwodowego na terenie Archiopactwa oo. Cystersów w Jędrzejowie (woj. świętokrzyskie).
Opactwo jędrzejowskie jest najstarszym opactwem cysterskim na ziemiach polskich. Zostało ono ufundowane w 1140 r. przez Janika Jaksę, późniejszego arcybiskupa gnieźnieńskiego i jego brata Klemensa.
W tym sezonie badań wykonaliśmy 7 wykopów sondażowych, z czego 4 znajdowały się przy zewnętrznych ścianach dzwonnicy, jeden wewnątrz budowli i dwa przy murze obwodowym klasztoru.
Przy ścianach dzwonnicy odkryto mury fundamentowe budowli wykonane z łamanego wapienia oraz fragmentów cegieł na zaprawie wapiennej. Rzut fundamentów względem ścian był lekko odchylony. W wykopach przy dzwonnicy na głębokości ok. 1,8 m natrafiono również na dwa pochówki szkieletowe.
Wewnątrz dzwonnicy podczas prowadzenia eksploracji zarejestrowano konstrukcję fundamentową w kształcie łuku licowaną cegłą. Wnętrze konstrukcji wypełnione było gruzem z zaprawą. Posadowiona była na warstwie żółtego piasku z łamanymi fragmentami wapienia. Na tym etapie nie udało się ustalić funkcji tego obiektu.
Wykopy przy murze obwodowym klasztoru zlokalizowano w miejscu, w którym przylegał do niego pałac opacki czyli tzw. opatówka. Budowla ta została rozebrana w roku 1945. W odkrywkach zarejestrowano fragmenty fundamentu wschodniej ściany opatówki oraz ściany przedzielającej pomieszczenia, przylegające do muru obwodowego.
Podczas prac przeprowadzono również badania architektoniczne muru, przy którym założono wykopy sondażowe. Po skuciu warstw tynku zarejestrowano zamurowany otwór okienny oraz ślady po sklepieniu. Odkrycia te skorelowano z archiwalnym planami zespołu klasztornego.
Badania archeologiczne i architektoniczne na terenie Klasztoru oo. Cystersów w Jędrzejowie będą kontynuowane w 2019 r.
Przyczyna Górna – Pałac
Jesienią 2018 roku przeprowadziliśmy badania archeologiczno-architektoniczne przy pałacu w Przyczynie Górnej (woj. lubuskie). Badania miały na celu potwierdzenie pierwotnego wyglądu tarasu wejściowego do obiektu oraz rozpoznanie faz budowlanych budynku.
Budowla to przykład architektury doby eklektyzmu – ornamentyka i detale architektoniczne stylowo nawiązują do klasycyzmu i neobaroku. Wraz z budową pałacu modernizacji został poddany stary folwark w celu zharmonizowania całego założenia dworskiego. Świadczyć może o tym fakt, że od strony wjazdu został wtórnie wprowadzony park, zamykający optycznie widok na włości. Pałac założony jest na rzucie zbliżonym do litery „L” z trzema ryzalitami. Malowniczą bryłę obiektu tworzy szereg odrębnych, asymetrycznie ustawionych do siebie członów. Dominującym elementem jest okrągła wieża w południowo-wschodnim narożniku. Budynek podstawowy jest jednokondygnacyjny z mieszkalnym poddaszem. Ryzality wschodni i północny są piętrowe, a frontowy trzykondygnacyjny.
Podczas prac odkryto fundamenty pierwotnego tarasu wejściowego w kształcie litery „U”, związanego z pierwszą fazą budowlaną obiektu. Ten etap budowy wiązany jest najpóźniej z I. ćw. XIX w. Z drugą fazą budowlaną datowaną na II poł. XIX w. związana jest przebudowa tarasu wejściowego, dobudowa części zachodniej pałacu z ryzalitami i wieży w południowo-wschodnim narożniku oraz drugiej kondygnacji budynku.
Żary – cmentarz św. Trójcy
Zimą, pod koniec 2018 roku przeprowadziliśmy badania sondażowe na terenie dawnego cmentarza św. Trójcy w Żarach (woj. lubuskie).
Cmentarz pw. Św. Trójcy w Żarach założono w 3. ćwierci XVII w., za czasów, gdy władzę na żarskim zamku sprawował ród Promnitzów. Został on zaprojektowany przez znanego i cenionego architekta włoskiego pochodzenia, Juliusza Giovanniego Simonettiego (1652-1716), twórcę wielu znamienitych budowli świeckich i sakralnych. Cmentarz funkcjonował do 1945 r. Po wojnie opuszczoną nekropolię zdewastowano i splądrowano nie zważając na ludzkie szczątki. Cenniejsze płyty nagrobne skradziono. Ostatecznie cmentarz zlikwidowano na początku lat 60. XX w., w ramach „akcji porządkowania” terenu Żar.
Prace archeologiczne zostały poprzedzone badaniami geofizycznymi za pomocą metody georadarowej. W ramach badań sondażowych wykonano 5 wykopów zlokalizowanych tak, aby możliwa była weryfikacja jak największej liczby zarejestrowanych przez georadar anomalii.
Podczas badań zarejestrowaliśmy trzy grobowce ceglane, 5 grobów szkieletowych oraz liczne „luźne” szczątki kostne. Ponadto w jednym z pochówków zabezpieczyliśmy metalowe przedmioty takie jak guziki, naramienniki żołnierskie czy wisior – prawdopodobnie końcówki sznura paradnego.
